Assertief zijn, voor sommigen een gemakkelijke opgave maar voor anderen een heel dilemma. Want hoe word je assertief en wat houdt assertiviteit in? Eén van de adviezen die vaak wordt gegeven is om voor jezelf op te komen: je moet je grenzen bewaken. Maar welke grenzen zijn er en hoe bewaak je deze?

Grenzen gebaseerd op regels
Van jongs af aan leer je dat er regels zijn. Zo dien je eerst je avondeten op te eten voordat je een toetje krijgt, mag je niet zonder jas in de regen lopen en ga je op tijd naar bed. Deze regels zijn ook grenzen. Als je deze grenzen overschrijdt volgt daar vaak een negatieve actie op. Je krijgt bijvoorbeeld geen toetje als je je avondeten niet opeet. Deze grenzen worden bewaakt door straffen en belonen. In een ouder-kind relatie kan deze manier van grenzen hanteren prima werken, maar in een partnerrelatie ligt dit anders. Je partner ‘straffen’ omdat hij of zij zich niet aan de afspraak of huisregels houdt kan zorgen voor gevoelens van ongelijkwaardigheid en irritatie. Bespreek in plaats daarvan je irritatie en kom tot nieuwe afspraken.

Grenzen gebaseerd op verwachtingen
Andere grenzen zijn gebaseerd op verwachtingen. Je verwacht bijvoorbeeld dat je partner jouw kant kiest in een hoogoplopende discussie met vrienden. Als dit niet gebeurt kun je je beledigd, teleurgesteld of zelfs verraden voelen. Hoewel er nooit een duidelijke grens lag ligt er wel een verwachting die niet waargemaakt is. Een verwachting ligt vaak ten grondslag aan een grens. Door helderheid te hebben over je verwachtingen, kun je met een ander bespreken of het zinvol is om hier afspraken over te maken. Misschien is een verwachting ook irrealistisch (ik wil altijd dat jij mijn kant kiest). Als je onderscheid weet te maken tussen grenzen en verwachtingen creëer je meer duidelijkheid in je communicatie met een ander.

De buigen of barsten grens
Ben jij geneigd om overal ‘ja’ op te zeggen? Er altijd voor anderen te zijn, maar daarbij jezelf te vergeten? Er komt een moment dat je geconfronteerd wordt met jouw eigen ‘buigen of barsten grens’. Je herkent het misschien wel, de grens die je moét hanteren omdat het je anders echt teveel wordt. Wanneer je er met anderen over praat, krijg je elke keer hetzelfde advies: bewaak je grenzen, wees assertief. Als je dit in de praktijk probeert te brengen, is de ‘buigen of barsten’ grens vaak de enige grens die je herkent.

De buigen of barsten grens herkennen en accepteren is zeker een stap in de goede richting maar zeker niet de ideale oplossing. In wezen is het een soort uitstel van executie: door te weten waar je buigen of barsten grens ligt, ga je elke keer bijna over het randje. Hoe vaker je dit doet, hoe meer je ervan overtuigd raakt dat je de situatie onder controle hebt. Stiekem komt die buigen of barsten grens telkens een stukje verder te liggen, totdat je weer onderuit gaat. Dan kun je weer opnieuw beginnen. Maar wat is dan wel de oplossing?

Grenzen die ruimte geven
De truc is om jezelf centraal te stellen. Wat zijn je eigen verwachtingen en wensen? Wat wil jij doen? Er zijn namelijk nog zoveel grenzen voordat je de buigen of barsten grens bereikt!
Door je eigen behoeften als uitgangspunt te nemen zorg je goed voor jezelf. Dat heeft weer tot gevolg dat je met aandacht en liefde anderen kunt helpen wanneer zij daarom vragen. Door grenzen te stellen, creëer je duidelijkheid voor de ander en ruimte voor jezelf.

Tips om grenzen aan te geven:

  • Neem de tijd. Als iemand je iets vraagt, zeg dan niet meteen ja. Denk erover na en gun jezelf de ruimte om te bepalen of jij tijd en energie wil vrijmaken voor de verzoeken van de ander.
  • Wees duidelijk. Wil je iets niet doen? Zeg dan nee. Draai er niet omheen, kom niet met excuses of een lijst van redenen waarom je niet kan of wil.
  • Gebruik de kapotte grammofoonplaat-methode. Soms kunnen mensen erg vasthoudend zijn. Ze proberen je te overtuigen om iets wel te doen, gaan in discussie of spelen in op je schuldgevoel. Geef niet toe. Blijf de boodschap herhalen: “Ik heb je vraag gehoord, mijn antwoord blijft nee.”
  • Wees geduldig. Nieuwe vaardigheden aanleren kost tijd. Het zal in het begin vast niet vlekkeloos verlopen, maar gun jezelf de tijd om te leren hoe je assertief moet zijn.
  • Geef anderen de tijd om te wennen. Als jij iemand bent die altijd ‘ja’ zegt, kan het voor de ander verrassend zijn dat je dit niet langer doet. Dit kan weerstand opleveren, dat is normaal.
  • Geef dan aan wat je wél voor een ander wil betekenen. Stel je voor dat de buurvrouw vraagt of jij vanaf volgende week elke woensdag op haar dochter wil passen. Als je geen zin hebt om dit elke week te doen kun je haar wel een alternatief bieden. Je kunt haar bijvoorbeeld voorleggen om eens in de twee weken op te passen.

Kortom, assertiviteit uit zich in vele vormen. Door voor jezelf op te komen en je persoonlijke grenzen te bewaken maak jij duidelijk dat er niet over jou heen gelopen wordt.

Door: Aca Siwabessy

Wil je meer weten over gezondheid? Bezoek dan onze gezondheidsacademie.