Stress is misschien wel tegelijkertijd het grootste en het meest onderschatte gezondheidsrisico in onze westerse samenleving. Tegenwoordig is er gelukkig steeds meer aandacht voor stress, maar dan wordt het vaak weer gehyped in yogalesjes of worden “oplossingen” in potjes aangedragen.

Stress is in onze maatschappij vooral onderschat omdat we het basis-stressniveau al niet meetellen en we alleen de exceptioneel hoge, of negatieve stress opmerken. We weten dus vaak niet dat we gestresst zijn, terwijl fysiologisch de negatieve invloeden allang gaande zijn. Wie is er niet ’s avonds moe, heel vaak verkouden of heeft er geen pijntjes die maar niet overgaan. Vervelend? Ja. Maken we ons zorgen? Nee. Toch is het niet normaal. De normale staat van functioneren van het lichaam is pijnvrij en energiek, maar we accepteren de pijntjes en de snotterigheid onder het mom van “dat hoort er nou eenmaal bij”.

Daar komt bij dat we stress ook nog eens onterecht categoriseren onder de kopjes “goede” en “slechte” stress. We begrijpen dat als we ruzie hebben met die vervelende collega, de bijkomende stress “slechte” stress is en dat we “daar eigenlijk iets aan zouden moeten doen”. Maar als we als ondernemer tachtig uur in de week bezig zijn met “lekker ondernemen” zien we dat niet als stress.

Ik vraag bij iedereen in mijn praktijk standaard het stressniveau uit en het valt mij op dat het overgrote deel van de patiënten geen overmatige stress ervaren, maar dat ik tegelijkertijd bij praktisch iedereen in meer of mindere mate de gezondheidsgevolgen van stress terug zie. Lichamelijke verschijnselen als stramheid, verspringende pijnklachten, vermoeidheid, terugkerende hoofdpijnen, hyperventilatie zijn veel geziene klachten die veelal aan de bron een stresscomponent hebben. Neerslachtigheid, piekeren, prikkelbaarheid, slecht kunnen concentreren idem dito.

Fysiologisch is alle activiteit stress, ongeacht de aard of de omstandigheden. Zo is sport bijvoorbeeld ook stress, social media nog veel meer. Dus de bron van stress hoeft helemaal niet negatief te zijn. Voor ons in het westen is vooral de duur van de stress het schadelijkst. Het lichaam kan maar in één staat tegelijk verkeren, in activiteit of in rust. In de activiteit-staat wordt er door de bijnier adrenaline en cortisol (de belangrijkste stresshormonen) geproduceerd. Adrenaline is een stof dat energie vrijmaakt en cortisol is een lichaamseigen ontstekingsremmer. Langdurige aanmaakt van adrenaline put het lichaam uit en langdurige aanmaak van cortisol verzwakt alle weefsels.

Tegenover de activiteits-staat staat de rust-staat waarin herstelhormonen er voor zorgen dat hersenen herstellen, energievoorraden worden opgebouwd, het immuunsysteem actief blijft en kapot weefsel wordt gerepareerd. Bij de continue stress van tegenwoordig hebben we veel en veel te weinig herstelfases en verzwakken we steeds verder.

Nu moet rust voor het lichaam ook echt rust zijn. Dit terwijl voor de meeste mensen de slaap de enige echte rustfase is. Bij stress is een bijkomend probleem vaak dat de slaap slechter van kwaliteit is, en dus een slechtere herstelfase is.

Neem dus meer rust! En doe het meerdere keren op een dag. Omdat de meeste stressbronnen vandaag de dag mentaal zijn is het belangrijk om in een rustfase even niets aan het hoofd te hebben. Ga bij voorkeur even (licht) bewegen door een wandelingetje te maken. Vergeet vooral niet je telefoon uit te zetten! Doe ’s avonds het laatste uur voor het slapengaan bij voorkeur niets (liefst ook geen tv). Wordt u daar kriegel van omdat “u niet stil kan zitten”? Mooi, leer het! Ga rustig zitten, concentreer u op uw ademhaling zonder deze te willen veranderen en als u rustiger wordt zult u ontdekken waarom u eigenlijk niet stil kan zitten, een waardevol inzicht.

Onderschat de gevolgen van stress niet. Grote kans dat al uw klachten in relatie staan tot stress of dat stress de oplossing van uw klachten in de weg staan. De aanpak van stress in uw leven is de eenvoudigste en effectiefste manier om gezonder te leven

Axel Staps