Niet alleen voor jullie als ouders, maar ook voor jullie peuter/ kleuter is het spannend als er een nieuw gezinslid geboren gaat worden. Niet iedere peuter/ kleuter reageert hier even positief op en een geboorte van een broertje of zusje kan gepaard gaat met veel jaloezie. Hoe ga je hier nu het fijnste mee om? Wat voor gedrag en welke emoties kan je als ouder verwachten van je peuter/ kleuter ten opzichte van de ‘nieuwe’ baby?

Jouw peuter/ kleuter en de zwangerschap van je tweede kind

Steun vanuit jullie als ouders is de belangrijkste factor voor een peuter/ kleuter om de zwangerschap en daarmee de komst van een nieuw gezinslid te kunnen accepteren [1]. Je peuter/ kleuter zal ondertussen misschien al door hebben dat mama vaker moe is en dat haar buik dikker en dikker wordt. Niet iedere peuter/ kleuter vindt het allemaal even spannend en de één zal met meer vragen komen dan de ander [2].

Voorbereiding
Probeer je kind voor te bereiden door uit te leggen wat er gaat gebeuren en waarom er een nieuwe baby komt. Maak dit niet te ingewikkeld. Je zou bijvoorbeeld plaatjes kunnen gebruiken of een voorleesboekje over het krijgen van een broertje of zusje. Je kan je oudste ook meenemen naar de verloskundige of laten helpen met het uitzoeken van speelgoed en knuffels voor de baby of bij het klaarmaken van de kinderkamer. [3] Je kan je peuter/ kleuter daarna een tekening laten maken om te kijken of hij of zij begrijpt wat er gaat gebeuren.

Bereid je peuter/ kleuter wel echt pas voor als je al een dikke buik hebt en het niet nog maanden duurt voordat je bent uitgerekend. Negen maanden voorbereiding voelt voor een peuter/ kleuter namelijk als een eeuwigheid [4].

Ontwikkeling van de zelfstandigheid
Het is niet alleen handig voor jezelf, maar ook fijn voor je peuter/ kleuter door tijdens je zwangerschap actief te blijven werken aan de zelfstandigheid van je kind. Laat je peuter/ kleuter meer dingen zelf proberen en laat je kind wat langer wachten voordat hij of zij aandacht krijgt [5]. Dit is misschien niet altijd gemakkelijk, maar maakt het verschil in aandacht minder groot als de baby geboren is. Je peuter/ kleuter moet namelijk leren dat de aandacht die hij of zij krijgt van papa en mama minder zal worden, omdat hij of zij jullie zal moeten delen met het nieuwe broertje of zusje.

kleuter baby

Jouw peuter/ kleuter en de nieuwe baby

Ondanks alle goede voorbereidingen kan het nog steeds voorkomen dat je peuter/ kleuter jaloers is op het nieuwe gezinslid. Dat is immers ook niet zo gek: bijna alle aandacht gaat opeens naar de baby en alles is nieuw en onbegrijpelijk. Peuters/ kleuters kunnen negatief en positief reageren op de baby. Ze kunnen namelijk de baby zien als een ‘bedreiging’ en zijn bang dat jij de baby liever vindt! Het ene moment zal je zien dat je peuter/ kleuter graag wilt helpen en met de baby knuffelt en het andere moment zal gaan huilen, bang is of zelfs agressief gedrag zal vertonen [6].

Kinderen kunnen terugvallen in ‘oud’ gedrag [7]. Een zindelijke peuter/ kleuter kan opeens weer een ongelukje krijgen en in bed plassen of wil weer graag als een baby behandelt worden en gevoerd worden tijdens het eten. Reageer hier rustig op, het gaat vanzelf weer over als je peuter/ kleuter beseft dat papa en mama er altijd voor hem of haar zullen zijn, ook in deze ‘nieuwe en vreemde’ situatie.

De rol van grote broer of grote zus
Als het voorkomt dat je peuter/ kleuter agressief gedrag vertoont naar de baby, bijvoorbeeld slaan of schoppen, probeer dan te laten zien dat je niet boos op hem of haar bent, maar juist teleurgesteld! Je oudste wil namelijk aandacht van je en als je boos reageert en hem of haar straf geeft, dan heeft je peuter/ kleuter de aandacht die het wil willen. Negatieve aandacht van ouders is immers ook aandacht! Als je teleurgesteld reageert en je oudste weg haalt bij de baby is de kans groter dat je peuter/ kleuter minder snel weer agressief zal zijn naar de baby.

Straf je peuter/ kleuter daarom ook niet voor zijn of haar jaloerse gedrag, maar probeer er met je kind over te praten en neem zijn of haar gevoelens serieus. Een jaloers kind is een bang en onzeker kind [8]. Geef je peuter/ kleuter liefde en aandacht en betrek hem of haar bij de verzorging van de baby door hem of haar de rol van grote broer of grote zus te geven die ‘zo goed kan helpen’ [9]. Laat je peuter/ kleuter geloven dat het zijn van een grote broer of zus het beste is wat er is! Laat hem of haar bijvoorbeeld de sokjes van de baby pakken tijdens het aankleden. Geef je peuter/ kleuter dan ook een lief compliment voor zijn of haar goede hulp bij de verzorging van de baby.

Vergeet ook niet om je oudste af en toe apart te nemen om samen iets te gaan doen. Je zult zien dat je peuter/ kleuter dat nodig heeft. Ga samen een knutselwerkje maken, naar de speeltuin of laat je kind zelf uitkiezen wat hij of zij samen met jou als ouder zou willen doen. Laat je oudste ervaren dat papa en mama hem of haar nog steeds lief vinden. Ook nu de baby er is.

 

Rol van de vader
De rol van de vader is voor je peuter/ kleuter erg belangrijk bij het accepteren van de baby[10]. Voor je peuter/ kleuter voelt het alsof mama hem of haar in de steek laat. Mama stond altijd voor hem of haar klaar en nu is dat opeens niet meer zo, omdat je in het ziekenhuis ligt door de bevalling of thuis vooral in bed ligt omdat je moet aansterken. Opeens gaat papa ook alles doen wat mama altijd deed en dat is voor je peuter/ kleuter best wel even wennen. Voor je peuter/ kleuter voelt het alsof papa nu veel liever is, want die is er nu voor hem of haar en mama is ‘stout.’

Voor een vader is het belangrijk om deze gevoelens van de oudste te accepteren en hem of haar liefdevol op te vangen. Betrek als vader je peuter/ kleuter bij de verzorging van de baby en breng hem of haar ook af en toe even bij mama. Op die manier zullen de boze gevoelens tegenover mama afnemen en zal je peuter/ kleuter het sneller accepteren dat jullie nu met z’n viertjes zijn. Geniet ook echt even van jouw vader- zoon of vader- dochter momentje. Deze momenten zullen van nu af aan wat schaars worden, omdat je nu je aandacht moet verdelen over twee kinderen.

Nog meer broertjes of zusjes
Bij een volgende gezinsuitbreiding is de kans zeer klein dat je oudste kind nogmaals jaloers gedrag zal vertonen op het nieuwe gezinslid. Hij of zij is er dan al aan gewend om de aandacht van papa en mama te moeten delen [11]. Voor je tweede kind is het altijd al vanzelfsprekend geweest dat er andere kinderen in het gezin aanwezig zijn [12].

Door: Claudia de Wit

Wil je meer weten over gezondheid? Bezoek dan onze gezondheidsacademie 

Bronnen:
[1] (Rathus, 2011, p. 315)
[2] (Kuijpers & Thijssen, 2008, p. 87)
[3] (www.opvoeden.nl, 2015) (www.oudersvannu.nl, 2014)
[4] (www.oudersvannu.nl, 2014)
[5] (www.mamaenzo.nl, 2013)
[6] (Rathus, 2011, p. 314) (Kuijpers & Thijssen, 2008, p. 90)
[7] (Kuijpers & Thijssen, 2008, p. 89) (Frost, 2013, pp. 206-208) (Stamer- Brandt & Murphy- Witt, 2007, p. 65)
[8] (www.babyenkind.nl, 2015)
[9] (www.oudersvannu.nl, 2014) (Valinejad, 2007, p. 93) (Frost, 2013, pp. 206-208) (Stamer- Brandt & Murphy- Witt, 2007, p. 65)
[10] (Kohnstamm, 2002, p. 330)
[11] (Kohnstamm, 2002, p. 331)
[12] (www.mamaenzo.nl, 2013)