Feiten & Fabels

Diepvries groenten zijn niet zo gezond als verse groenten.
Fabel: De hoeveelheid vitamines in groenten hangen voor een groot deel af van de versheid van groenten. Hoe verser, hoe meer vitamine C. In diepvriesgroenten zitten net zo veel en soms nog iets meer vitamines dan in verse groenten. Dit komt doordat de groenten vrij snel na het oogsten ingevroren worden. Als verse groenten wat langer liggen, kan de hoeveelheid vitamines ook afnemen. In groenten in een pot of een blik zitten iets minder vitamines dan bij verse groenten, maar ze zijn nog steeds een goede vervanging.

Een glas vruchtensap is veel gezonder dan een glas frisdrank.
Fabel: Een glas vruchtensap bevat evenveel suiker en calorieën als een glas frisdrank. In vruchtensap zitten wel meer voedingsstoffen zoals vitamine C.

Door veel water te drinken val je af.
Fabel: Alleen als je minder eet dan de energie die je verbruikt kun je afvallen. Dit heeft niks te maken met hoeveel water die je drinkt.

Vet is gezond voor het lichaam
Feit: Vet is gezond voor je lichaam omdat het een bron van energie is, Vet bevat vitamine A, D, E en belangrijke vetzuren. We hebben vet nodig bij de opbouw van cellen en het is erg belangrijk voor ons immuunsysteem. Vet houdt ons warm en het beschermt onze organen. Ook zorgt vet ervoor dat onze huid niet uitdroogt. Maar niet alle vetten zijn gezond voor het lichaam. Onverzadigde vetten zijn Oké en Verzadigde vetten zijn Verkeerd.

In donker brood zitten meer vezels dan in licht brood.
Fabel: Het lijkt alsof er in donker brood meer vezels zitten dan in licht brood, maar dit is niet waar. De kleur van brood zegt namelijk helemaal niets over de hoeveelheid vezels. Dit wordt bepaald door de grondstof waarvan brood wordt gemaakt. Witbrood wordt gebakken van bloem, dat is het binnenste van de graankorrel. In bruinbrood is een deel van de buitenkant van de graankorrel verwerkt en in volkorenbrood is de hele korrel gebruikt. Daarnaast is er ook nog meergranenbrood, wat gemaakt wordt van meerdere graansoorten, zoals tarwe en maïs of gerst en rogge. De hoeveelheid voedingsstoffen is per graansoort verschillend en dus verschilt ook de hoeveelheid aan voedingsvezels, vitamines en mineralen per soort.

De buitenkant van de graankorrel bevat de meeste vezels. Brood dat gemaakt is met volkorenmeel (volkorenbrood) bevat dus meer vezels en is gezonder, ook als is dat vaak lichter van kleur.

Minstens twee keer per week vis eten is goed voor de gezondheid.
Feit: Vis is gezond omdat het visvetten bevat (Omega 3). Dit zijn vetten die vrijwel alleen in vis en schaal/schelpdier voorkomt. Omega 3 maakt de kans op hart- en vaatziekten kleiner en het is goed voor je cholesterol. Twee keer per week vis bij de warme maaltijd of bij de broodmaaltijd is daarom erg goed voor het lichaam. Kies hierbij minstens één keer voor vette vis, zoals zalm, haring, makreel, forel of sardientjes.

’s Avonds na 20.00 uur mag je niks meer eten want dan wordt je dik. Doordat je dan minder beweegt wordt je voeding opgeslagen als lichaamsvet.
Fabel: Je wordt niet dikker van ’s avonds eten. Het gaat er om hoeveel calorieën je op een dag eet. Zijn dit er meer dan dat je verbruikt, dan worden die opgeslagen in de vorm van vet. Dit heeft niks te maken met het tijdstip waarop je eet. Wel kan het vervelend zijn om met een vol gevoel naar bed te gaan wanneer je op een later tijdstip nog eet.

Je kunt je dagelijkse portie groente en fruit vervangen voor een vitaminepil.
Fabel: Vaak zit er in een vitaminepil dezelfde vitamines als in groente en fruit. In groente en fruit zitten alleen veel andere stoffen en vezels die je lichaam niet kan missen. Deze kun je niet zomaar met een pilletje vervangen. Ook worden vitamines in een pil in veel mindere mate door je lichaam opgenomen dan vitamines uit groente en fruit.

Onverzadigde vetten zijn altijd vloeibaar of zacht.
Feit: Door te kijken naar harde of zachte vetten is het een gemakkelijke manier om te bepalen of je te maken hebt met (gezonde) onverzadigde vetten of met (ongezonde) verzadigde vetten. Het beste is om altijd de vloeibare of zachte soorten vet te gebruiken zoals olie.

Je kunt je eigen gekookte maaltijd gemakkelijk vervangen voor een kant-en-klaar maaltijd.
Fabel: In de meeste kant-en-klaar maaltijden uit de supermarkt zitten te weinig groenten, te veel zout, te veel kcal en teveel verzadigde vetten. Wanneer je zelf een maaltijd kookt, bepaal je zelf wat de hoeveelheden hiervan zijn. Wanneer je toch voor een kant-en-klaar maaltijd kiest, let dan goed op de verpakking naar de hoeveelheden kcal, zout en (verzadigd) vet en pak er nog wat extra rauwkost bij.

Alleen voor mensen die een te hoog cholesterolgehalte hebben, is het belangrijk om op verzadigde (verkeerde) vetten te letten.
Fabel: Juist om problemen met je cholesterol te voorkomen, is het belangrijk dat je niet te veel verzadigde vetten binnen krijgt. Te veel verzadigde vetten is niet alleen ongezond voor je cholesterol, maar voor je hele lichaam.

Een teveel aan vitamines bestaat niet.
Fabel: Het lijkt misschien vreemd, maar een te grote hoeveelheid van een bepaalde vitamine kan nare gevolgen hebben voor je lichaam. Houdt daarom ook altijd de richtlijnen van de verpakking aan wanneer je voedingssupplementen zoals een vitaminepil slikt. Vooral zwangere vrouwen moeten hierbij goed opletten, voor hen kan bijvoorbeeld een teveel aan vitamine A zorgen voor een aangeboren afwijking bij hun baby.

Gehakt in een gesloten verpakking kun je een dag na de houdbaarheidsdatum nog eten.
Fabel: Als de datum op de verpakking verlopen is, kun je het niet meer eten. Natuurlijk wel als het gehakt ingevroren is.

Roomboter is gezonder dan margarine en halvarine omdat het natuurlijker is.
Fabel: Aan roomboter worden geen ingrediënten toegevoegd zoals bij margarine of halvarine. Dit betekent niet dat roomboter ook gezonder is. Roomboter bevat namelijk veel minder vitamine D dan margarine en halvarine. Ook heeft roomboter een vetgehalte van tussen de 80 en 90%. Dit is vooral verzadigd vet. Af en toe roomboter is geen probleem, maar het is beter als je dit niet te vaak en te veel eet. Te veel verzadigd vet vergroot namelijk de kans op hart- en vaatziekten. Halvarine bevat veel minder verzadigd vet.

Een likje van rauw cakebeslag kan geen kwaad.
Fabel: Veel mensen en voornamelijk kinderen nemen nog gauw even een likje van het cakebeslag voordat deze de oven ingaat. Maar ook een klein likje cakebeslag kan al voor buikpijn zorgen. Dit komt omdat er in beslag rauw ei zit. Ei kan schadelijke bacteriën bevatten zoals salmonella. Proef er dus niet van en was je handen goed voor en na het maken van het beslag. Rauw cakebeslag is vooral gevaarlijk voor jonge kinderen, maar ook voor zwangere vrouwen, ouderen en mensen met een lagere weerstand. Bij het bakken van de cake gaan deze bacteriën dood, dus daarna kun je de cake veilig eten.

Rauwkost is gezonder dan gekookte groenten.
Fabel: Uit gekookte groenten is het voor je lichaam gemakkelijker om voedingsstoffen op te nemen dan bij rauwkost. Maar door koken gaan er wel wat van deze gezonde voedingsstoffen verloren. Het is het beste om af te wisselen: rauwkost, gekookte groenten en kort geroerbakte groenten. Ook bij roerbakken blijven namelijk veel voedingsstoffen aanwezig.

Van bananen word je dik en ze veroorzaken verstopping.
Fabel: Bananen bevatten helemaal geen vet en juist veel vezels. Als je bananen combineert met voldoende vocht, gaan ze juist verstopping tegen. Het aantal calorieën in een banaan valt heel erg mee. Het is dus een goede en gezonde keuze voor een tussendoortje.

Producten met toegevoegde vitamines en mineralen zijn beter dan producten waar geen vitamines en mineralen aan zijn toegevoegd.
Fabel: Producenten van voedingsmiddelen kunnen bijvoorbeeld ijzer toevoegen aan hun product, om zo te claimen dat het product gezonder is dan een alternatief van een ander merk. IJzer is echter niet in alle vormen even goed op te nemen door het lichaam. IJzerlactaat wordt vaak toegevoegd en is minder goed opneembaar dan ijzersulfaat of ijzerfumaraat. Producten met vitamine A en D zijn dan weer wel een goed idee omdat die vitamines goed worden opgenomen. Eet gevarieerd en probeer je inname van vitamines en mineralen niet teveel te laten afhangen van voedingsmiddelen met toevoegingen.

alcohol warmt je op als je het koud hebt.
Fabel: Alcohol zorgt voor een warm gevoel doordat de bloedvaten verwijden. De huid wordt aan de oppervlakte warm, maar in werkelijkheid koelt het lichaam sneller af door de bloedvatverwijding. Als een persoon geen alcohol heeft gedronken vernauwen de bloedvaten bij kou, maar deze reflex werkt niet goed na alcoholconsumptie. Ook voel je niet goed dat je afkoelt omdat alcohol een verdovend effect heeft. Veel drinken op wintersportvakantie omdat je het koud hebt na het skiën is dus een minder goed idee.

Een tosti is minder gezond dan twee boterhammen met kaas.
Feit: Dat hangt er helemaal vanaf hoe je de tosti bereidt. Als we uitgaan van twee boterhammen met kaas in het tosti-ijzer zonder verdere toevoegingen, dan is de voedingswaarde uiteraard hetzelfde. Sommigen besmeren de buitenkant van de tosti met boter. Dit is niet nodig bij tosti-ijzers en pannen met een teflonlaag, want die laag beschermt al tegen aanbakken. Het toevoegen van boter en na de bereiding ketchup of een andere saus op de tosti doen zorgt voor uiteindelijk voor meer calorieën dan in alleen het brood met kaas.

Stomen is beter dan koken.
Feit: Bij het koken van groente gaat vitamine C verloren door het kookwater. Als groente gestoomd wordt, dan blijft meer vitamine C behouden. Er kan ook gestoomd worden met bouillon of wijn. Stomen kan in de magnetron, stoompan of gewoon met een vergiet bovenin een kookpan. Vis en vlees kunnen ook prima gestoomd worden.

Acné krijg je door vet eten.
Fabel: Er is tot nu toe nog geen sluitend wetenschappelijk bewijs gevonden voor de relatie tussen voeding en acné. Wie merkt dat bepaalde voeding tot acné leidt, kan dit laten staan. Let dan wel op dat er een alternatief voor in de plaats komt.

Groene thee is beter dan zwarte thee.
Fabel: Er wordt vaak gezegd dat groene thee de gezondste theesoort is. Dat zou komen door de anti-oxidanten in groene thee. Uit sommige onderzoeken is gebleken dat groene thee meer positieve effecten op de gezondheid heeft dan andere theesoorten. Maar andere onderzoeken spreken dat weer tegen. Voorlopig is er dus geen wetenschappelijk bewijs om groene thee aan te bevelen in plaats van zwarte thee. Een kopje groene thee draagt in elk geval bij aan de anderhalve liter vocht per dag.

Voedsel waarvan de datum is verstreken, moet je altijd weggooien.
Fabel: Dat hangt af van de formulering van de houdbaarheidsdatum. De datum kan een THT of een TGT zijn. THT betekent ‘Tenminste Houdbaar Tot’. Voedsel met een THT-datum kan vaak ook na die datum nog worden gebruikt. Ruik en proef of het voedsel nog goed is.

TGT betekent ‘Te Gebruiken Tot’. Voedsel waar een TGT-datum voor geldt, is heel gevoelig voor bederving en kan niet meer geconsumeerd worden na die datum.

Overigens is er voor de verkoop in de winkel geen verschil in ‘Tenminste Houdbaar Tot’ en ‘Tenminste Houdbaar Tot en met’: de datum op een product is altijd de uiterste verkoopdatum. Verder is verkoop van een product nadat de THT-datum is verstreken op verantwoordelijkheid van de verkoper en er zijn weinig bedrijven die dat risico nemen. Verkoop van producten met een verstreken TGT-datum is verboden.

Algemeen advies: ruik en proef altijd of een product nog niet is bedorven: ook voor de datum is verstreken kan een product door bacteriën of schimmels aangetast worden.

Van filet americain kun je wormen krijgen.
Feit: Dat klopt. Filet americain is rauw vlees. Onverhit vlees kan allerlei bacteriën bevatten en daarnaast ook de eitjes van de lintworm. Het is daarom aan te raden om vlees altijd door en door te verhitten. Een lintworm is overigens goed te behandelen door de huisarts.

Cola light is beter voor je tanden dan gewone cola
Fabel: Cola light bevat net als de meeste frisdranken geen suiker. Van suiker krijg je snel caries (gaatjes) in het gebit, want bacteriën in de mond breken de suiker af tot zuren en tandplak. Cola light lijkt daarom een goede vervanger voor gewone cola. Maar cola heeft een lage zuurgraad (pH = 2,7) en veroorzaakt bij regelmatige consumptie tanderosie. Tanderosie is het oplossen van de hoeveelheid glazuur op de tanden door voedsel met een lage pH. Drink daarom niet dagelijks cola en zorg dat je een glas vlot leegdrinkt, om de tanden niet te lang bloot te stellen aan de zuuraanval.

Crème fraîche en zure room zijn hetzelfde.
Fabel: Beiden zijn zuivelproducten waar bacteriën aan zijn toegevoegd voor de smaak en structuur. Welke bacteriën zijn toegevoegd is verschillend. Daarnaast bevat zure room 20% vet en crème fraîche 35% vet. Verder is het aan te raden om voor koude gerechten zure room (=sour cream) te kiezen en voor warme gerechten crème fraîche te gebruiken. Zure room gaat namelijk schiften bij hogere temperaturen en dat kan een maaltijd er minder smakelijk laten uitzien.

Kauwgom heeft een laxerend effect.
Feit: Kauwgom kan in grote hoeveelheden inderdaad laxerend werken. Dit komt door de zoetstoffen in de kauwgom. De zoetstoffen (sorbitol, maltitol, mannitol, xylitol) trekken water aan in de darmen en dat veroorzaakt dunne ontlasting.

Frituren met olie is gezonder dan frituren met vast vet.
Feit: Frituren met olie is beter dan frituren met hard vet. In friteuses met een warmte-element en een koele zone kan alleen olie worden gebruikt. Vast vet bevat meer verzadigde vetzuren dan olie. Kies daarom liever voor zonnebloemolie of arachideolie. Olijfolie is niet geschikt voor frituren, want bij frituren op 175 °C ontstaan stoffen die mogelijk schadelijk zijn voor de gezondheid.

Light-producten zijn beter dan gewone producten.
Fabel: Het hangt ervan af wat er met light wordt bedoeld. Een product kan minder vet of suiker bevatten en daarom light genoemd worden. Maar ondanks het lagere vetgehalte kan het product qua totale hoeveelheid calorieën gelijk zijn aan een regulier product. Let erop dat het uiteindelijk gaat om de hoeveelheid energie die de voeding levert. Eet dus niet meer van een light-product dan je van een regulier product zou eten.

met mate is een goede vuistregel voor een gezond eetpatroon.
Feit: Dit is waar. Maat houden is een goede manier om gezond te eten en slank te blijven. Dit geldt ook voor gezonde producten, zoals groente, fruit en brood. Veel fruit eten lijkt gezond, maar bedenk dat in veel fruit veel calorieën zitten. Vaak eet je meer dan je denkt op een dag. Let eens op hoeveel je in totaal eet: blijft het echt bij één koekje of zijn het er toch vijf verspreid over de dag?

Feestdagen maken dik.
Fabel: Een gezegde is: je komt niet aan door wat je eet tussen kerst en oudjaar, maar door het eten tussen oudjaar en kerst. Bedenk dat je het beste kunt plannen wanneer je een snack eet dan dagelijks ongepland veel tussendoortjes te nemen. Gun jezelf extra’s tijdens de feestdagen en beperk de rest van de dagen de snacks en tussendoortjes. Geniet van een koekje of een stuk taart in plaats van het ‘gewoon’ dagelijks in grote hoeveelheden te eten: maak er een uitzondering van en geen gewoonte.

Door: Susan van de Sande

Wil je meer weten over gezondheid? Bezoek dan onze gezondheidsacademie