De schildklier is gelegen aan de voorzijde van de hals, direct voor het strottenhoofd, tegen de luchtpijp aan. De schildklier produceert hormonen die de stofwisseling reguleren, vooral thyroxine of T4 en tri-joodthyronine ofwel T3. Schildklierhormonen zijn erg belangrijk in het lichaam omdat ze het metabolisme sturen. Ze oefenen invloed uit op vrijwel alle cellen in ons lichaam en zijn dus van invloed op ons algemeen welbevinden.

Aandoeningen

Wanneer de schildklier te actief is, worden teveel hormonen geproduceerd, een aandoening die we hyperthyreoïdie noemen. Bij mensen met hyperthyreoïdie versnellen een aantal lichamelijke en geestelijke processen, waardoor ze last krijgen van hartkloppingen, veel zweten, een gejaagd gevoel, nervositeit en gewichtsverlies. Ook het omgekeerde komt voor, hypothyreoïde, wanneer te weinig hormonen worden aangemaakt. In dat geval vertragen een aantal processen, waardoor er klachten ontstaan als vermoeidheid, lusteloosheid, gevoeligheid voor kou en gewichtstoename. Een niet goed werkende schildklier wordt gewoonlijk gediagnosticeerd door middel van bloedonderzoek, alhoewel de uitkomsten daarvan nogal betwist worden.

Complexer

Bovenstaande aandoeningen lijken duidelijk, maar de werkelijkheid is veel complexer, omdat verschillende hormonen in ons lichaam interacteren en overlappen. Daarnaast vindt vanuit onze hersenen (middels het hormoon TSH) een centrale sturing plaats op de hormoonhuishouding, waardoor een hormoontekort op een bepaald vlak gecompenseerd wordt door extra hormonen of lichaamsactiviteit op een ander vlak. Ook spelen auto immuunreacties een rol, waarbij het afweersysteem antistoffen maakt tegen de schildklierfunctie. Daardoor zijn de uiteindelijke symptomen vaak een samenspel van verschillende problemen en lichaamsreacties, wat het vinden van een eenduidige oorzaak erg moeilijk maakt. Een schildklierprobleem geeft daardoor vaak onduidelijke klachten en kan zelfs tegengestelde klachten geven, zoals gevoeligheid voor koude bij een te snel werkende schildklier. Kortom, de hormoonhuishouding is gebaseerd op een delicaat evenwicht, waarbij de schildklier slechts een radar is in het geheel.

Wat kunnen we zelf doen voor een gezonde schildklier?

Aandoeningen aan de schildklier kunnen ontstaan door kanker, maar meestal is de oorzaak een onschuldig tekort aan jodium. Bij krop of struma is een duidelijke bobbel zichtbaar in de hals door een opgezwollen schildklier. Deze aandoening komt in Nederland bijna niet meer voor, sinds jodium aan zout en brood wordt toegevoegd. Toch komen mildere vormen van jodiumtekort nog steeds voor.

Om voldoende jodium binnen te krijgen kunnen we simpelweg voldoende jodiumzout (jozo) en brood eten, maar velen eten tegenwoordig zoutarm, gebruiken ongejodeerd zeezout, of mijden brood om af te vallen (koolhydraatarm dieet). En van de vleesvervanger soja, is bekend dat het de opname van jodium verhindert, waardoor ook veganisten een verhoogd risico lopen op een jodiumtekort. Reden te meer om zoveel mogelijk jodiumrijke producten te consumeren. Jodium zit vooral in producten uit de zee: zeevis, schelpdieren en zeewier (kelp/nori). Maar ook in plantaardige olie, kokos, eieren, zuivel, spinazie en asperges zit relatief veel jodium.

Naast jodium is selenium belangrijk voor de goede werking van de schildklier (vlees, vis, eieren, noten, granen) en zink (vlees, schelpdieren, kaas, noten, peulvruchten). Omdat ook ijzer, omgega-3 vetzuren en verschillende vitamines een rol spelen (A, B2, B3, B6, C, D en E) en vaak niet duidelijk is welke stof precies het probleem veroorzaakt, is het bij schildklierproblemen soms verstandig de voeding aan te vullen met een breed multi-vitamine preparaat.

Bronnen: Wikipedia, Gezondheidsplein, Infonu.nl, Voedingscentrum, Mercola.com, Women to Women, WHO Nutrition Publications.

Een gezonde schildklier

Je schildklier is belangrijk voor talrijke processen in je lichaam, en dus voor je algehele welbevinden. Vrijwel elke cel in ons lichaam is afhankelijk van jodium voor een goede werking. Schildklierhormonen zijn essentieel voor een normale groei en ontwikkeling van botten, spieren en zenuwweefsel en spelen een belangrijke rol bij het energieverbruik, de verbranding van vetten en de regulering van de hartslag en bloeddruk, maar ook voor geestelijke gezondheid.

Hormonen werken via receptoren in je lichaam. De schildklier bevat receptoren voor verschillende stoffen, die zo nadelig kunnen werken op zijn functioneren.

Kennis hiervan stelt je in staat om bepaalde maatregelen te nemen zodat dit de gezondheid van je schildklier, en dus ook van jouw fysieke en psychische evenwicht, ten goede komt.

Deze stoffen zijn onder andere:

• Chloride: in zwembaden of in de badkamer in landen zoals Spanje, sta je veel bloot aan chloor, dat een nadelige uitwerking heeft op je schildklier. Vermijd ook fluoride (bv in tandpasta).
• Kruisbloemigen eten zoals broccoli, spruitjes, koolrabi, kool en bloemkool, kunnen schildklierproblemen verergeren.
• Gluten: zo’n 20% van de mensen heeft een intolerantie voor gluten, en dit eiwit staat in verband met een disfunctioneren van de schildklier. Als je gluten eet terwijl je er niet goed tegen kunt, kun je op den duur een ‘lekkende darm’ krijgen. Dit betekent dat je darmslijmvlies zo beschadigd raakt, dat er macro-moleculen in je bloed kunnen komen die een auto-immuunreactie triggeren; je ontwikkelt een auto-immuunziekte (zoals aderverkalking, schildklierproblemen, diabetes, etc.)
• Vaccinaties kunnen ook auto-immuunreacties ontlokken, omdat er schadelijke stoffen direct je bloedbaan ingespoten worden (kwik, aluminium, etc.), en zo kan je schildklier indirect beschadigd raken. Je immuunsysteem valt dan op den duur je eigen schildlier aan.
• Het gebruik van zuivel, suiker en soja kunnen bij een ‘lekkende darm-syndroom’ extra veel macro-moleculen de darmwand laten passeren, wat weer extra auto-immuunreacties triggert. Met een nog grotere kans dat je schildklier door je eigen immuunsysteem aangevallen wordt, doordat de antilichamen op zoek gaan naar ‘de vijand’ en zich vergissen.
• Alcohol, koffie, nicotine en synthetische toevoegingen (E-nummers) kunnen je schildklier negatief beïnvloeden. Soms ook cassave, pinda’s, lijnzaad, walnoten en gierst (deze remmen de werking van je schildkier).

Wat kun je doen om je schildklier in een goede conditie te houden?

• Als je geen brood eet vanwege een koolhydraatbeperkt dieet of glutenintolerantie, zorg er dan voor dat je voldoende jodium binnen krijgt in de vorm van kelp of zeewier. Jodium zit ook in peterselie, aardappelen, vis, havermout en bananen.
• Ook selenium is belangrijk. Dit zit vooral in paranoten.
• Koper, ijzer en zink zijn tevens onmisbaar. Slik een goede multivitamine.
• Je schildklier heeft ook vitamine A (wortelen, zoete aardappelen, spinazie) nodig om jodium op te kunnen nemen. Eet voldoende eiwitten en omega 3-vetzuren (vette vis).
• Eet zo natuurlijk en vers mogelijk: asperges, abrikozen, spinazie, wortelen, bananen, vette vis, zonnebloempitten, avocado, peulvruchten, zeewier, olijfolie, etc.