Zin en onzin over het immuunsysteem.

Het immuunsysteem is, zeker in deze tijd van corona, is hot. Iedereen is zich plotseling bewust van de gevaren van de grote boze buitenwereld, waar enge virussen rondwaren die dodelijk zijn voor iedereen die niet perfect gezond is.

Daar wordt handig op ingespeeld want overal worden middeltjes en vitaminepreparaten aangeprezen om het immuunsysteem te “versterken”. Maar kan dat eigenlijk wel, het immuunsysteem versterken?

In deze blog hoop ik, als osteopaat werkzaam in Haarlem, enig licht te schijnen op deze complexe materie.

Voordat ik echter antwoord kan geven op die vraag moet ik eerst uitleggen wat het immuunsysteem eigenlijk is.

Wat is het immuunsysteem?

Het immuunsysteem is namelijk niet één systeem. De meeste mensen zullen, bij de gedachte aan “het immuunsysteem”, denken aan witte bloedlichamen.

Witte bloedlichamen (leucocyten) zijn bloedcellen die binnendringende ziekteverwekkers dood en opruimt. Maar de witte bloedcel is niet één type cel, maar er zijn wel zeven verschillende witte bloedcellen (neutrofielen, eosinofielen, basofielen, lymfocyten, monocyten, macrofagen en dendritische cellen) met elk hun specifieke functie.

Het algemene beeld van het immuunsysteem is feitelijk gebaseerd op de lymfocyten. Dit zijn de witte bloedcellen die de zogenaamde “specifieke afweer” regelen. De afweer tegen een specifieke ziekte. De “soldaatjes” die in stelling worden gebracht tegen de “slechte cellen”.

Dit deel van het “immuunsysteem” bevindt zich in het bloed.

Hoe werkt het specifiek immuunsysteem.

Dit specifiek immuunsysteem werkt op basis van de samenwerking tussen de verschillende typen witte bloedcellen. Zo zijn er specifieke lymfocyten die een binnendringende ziekteverwekker herkent, aanvalt en opeet. Deze cel alarmeert weer een ander type lymfocyt die vervolgens de afweerstoffen tegen deze ziekteverwekker gaat produceren en een ander type lymfocyt die de informatie over de ziekteverwekker opslaat.

Deze samenwerking komt alleen tot stand als er een ziekteverwekker in de bloedbaan binnendringt, daarom heet het het specifiek immuunsysteem. Er is ook maar één manier om het specifiek immuunsysteem voor te bereiden op het binnendringen van een ziekteverwekker en dat is een vaccin. Hierbij wordt een inactieve ziekteverwekker ingespoten, waardoor het immuunsysteem de informatie heeft om alvast antistoffen te produceren.

Een zwak immuunsysteem is over het algemeen niet een probleem van de hoeveelheid witte bloedcellen, maar een verstoorde samenwerking. Het immuunsysteem is te vergoten, omdat het hoeveelheid cellen niet het probleem is. Het immuunsysteem is er en functioneert of functioneer niet.

Maar er is meer.

Wat de meeste mensen niet weten is dat het immuunsysteem, of misschien liever gezegd de afweer, een veel complexer systeem is dan het specifiek immuunsysteem. Als een ziekteverwekker in de bloedbaan terecht komt heeft het al een aantal barrières doorbroken.

Dat leg ik even uit.

Simpel gezegd: alle ziekteverwekkers komen van buiten. Bacteriën, virussen en dergelijke bevinden zich in de boze buitenwereld en komen via de buitenkant van ons lichaam naar binnen.

En nu komt het: de buitenkant van ons lichaam is meer dan onze huid. Sterker nog, de meeste ziekteverwekkers komen via een andere “buitenkant” dan de huid naar binnen. De slijmvliezen van de ogen, mond en spijsverteringsstelsel en de longen zijn ook buitenkant.

Voedsel (met eventuele ziekteverwekkers) komt van buiten en heeft contact met de binnenkant van de darmen (wat dus eigenlijk een buitenkant van ons lichaam is). De buitenlucht (met eventuele ziekteverwekkers) komt eveneens van buiten en heeft contact met de binnenbekleding van de longen.

Dat houdt in dat het slijm van het slijmvlies de eerste barrière vormt tegen de meeste ziekteverwekkers. Daaruit volgt dat de kwaliteit van het slijmvlies en daardoor de slijmlaag een belangrijke factor is in de verdediging van het lichaam tegen ziekteverwekkers. De kwaliteit van het slijmvlies wordt in eerste instantie bepaalt door het voedende bindweefsel net onder het slijmvlies.

Als de ziekteverwekker het slijmvlies is gepasseerd komt het dus terecht in het bindweefsel. Ook hier in het bindweefsel bevinden zich immuuncellen in de vorm van macrofagen. Macrofagen zijn cellen die lichaamsvreemd materiaal opeten. Maar om de macrofagen de gelegenheid te geven om zich in het bindweefsel te verplaatsen moet dat bindweefsel van goede kwaliteit zijn.

Wat u zelf kan doen voor een goed immuunsysteem.

Er zijn een aantal dingen die u kunt doen om het immuunsysteem normaal (en dat is optimaal) te laten functioneren.

Als uw immuunsysteem in principe goed functioneert kunt u best wat extra vitaminen slikken bijvoorbeeld, maar let op! Meer is zeker niet beter. Het lichaam kan maar een beperkte hoeveelheid vitaminen opnemen en opslaan, dus hoge gedoseerde vitaminepreparaten hebben weinig nut en belasten het systeem eerder dan dat ze goed doen.

Wat u wel kan doen is betrekkelijk eenvoudig.

De bedoeling is vooral om het immuunsysteem niet nodeloos in de weg te zitten, zodat het vrij zijn werk kan doen. Er zijn een aantal zaken die negatief invloed heeft op het immuunsysteem.

Stress

Stress heeft invloed op het deel van het zenuwstelsel dat de onbewuste processen in het lichaam regelt. Stress prikkelt het deel dat het lichaam klaarstoomt voor actie, maar dit gaat ten koste van het deel dat het lichaam helpt te herstellen. De lichaamsweefsels verzwakken hierdoor langzaam, waarbij de kwetsbare weefsels, zoals slijmvliezen, het meest te lijden hebben.

Het helpt het immuunsysteem dus enorm om goed te letten op de balans tussen werk en taken thuis en rust en ontspanning. Met meditatie, bijvoorbeeld, creëer je heel effectief en efficiënt rustmomenten, waardoor u beter herstelt. Het zelfde geldt natuurlijk voor een flinke wandeling in de buitenlucht.

Sport is een lastige. Veel mensen gebruiken sport als ontspanning, maar het is feitelijk stress. De rust en ontspanning vindt pas na de sportactiviteit plaats, dus verleng het rustmoment om deze ook te benutten voor herstel van meer dan de sportactiviteit.

Overconsumptie

Kort en goed, in onze westerse maatschappij eten en drinken we veel te veel en vaak ook nog de verkeerde dingen. Overconsumptie leidt tot een overbelasting van het spijsverteringsstelsel. Deze overbelasting van het spijsverteringsstelsel activeert het immuunsysteem dat vervolgens geen tijd meer heeft voor de afweer tegen ziekteverwekkers.

Daarnaast heeft het, in grote hoeveelheden, consumeren van alcohol, sigaretten en bewerkte voedingsmiddelen een enorme belasting voor het hele systeem.

Minder en vooral minder vaak eten op een dag, bijvoorbeeld middels intermitterend vasten, geeft het spijsverteringsstelsel rust en hersteld de normale balansen in de lichaamschemie en bevrijdt zodoende het immuunsysteem.

Meer bewegen

Bewegen heeft een aangetoonde positieve invloed op het immuunsysteem. Maar dat hoeft dus geen topsport te zijn. Vaker de fiets pakken of lopend naar de supermarkt helpt al enorm.

Hulp van derden

Omdat veel van de verstorende invloeden op het immuunsysteem te maken hebben met onze manier van leven en dus al jaren gaande zijn, kan het zinvol zijn om (tijdelijk) de hulp in te schakelen van een therapeut.

Denk hierbij bijvoorbeeld aan een homeopaat, mesoloog of orthomoleculair therapeut maar ook yogales of een meditatiecursus kan enorm zinvol zijn.

Ook ik als osteopaat in mijn praktijk in Haarlem kan veel doen om het immuunsysteem normaal (en dus optimaal) te laten functioneren. Zo kan osteopathie de balans in het vegetatieve zenuwstelsel helpen te herstellen en heb ik invloed op de kwaliteit en functie van het bindweefsel in het lichaam.

Dus er zijn genoeg dingen die u kunt doen om zelf uw immuunsysteem op peil te houden. En dat is, zeker in deze tijden, verstandig om te doen.

Ik wens u veel gezondheid toe.

Axel Staps D.O.-mro, Osteopaat

Movere Osteopathie, Haarlem