Zout is de belangrijkste bron van natrium in onze voeding. Algemeen wordt aangenomen dat wanneer het gaat over de gezondheidseffecten van zout, het vrijwel altijd gaat over de effecten van het natrium.

Als we het over zout hebben, bedoelen we meestal keukenzout. De scheikundige naam voor keukenzout is natriumchloride (NaCl). 1 gram keukenzout bestaat uit 0,4 gram natrium en 0,6 gram chloride.

Waarin zit zout?

Van nature zit er niet zoveel natrium in het eten. De belangrijkste bron van natrium in de voeding is keukenzout. Naar schatting voegen we zo’n 20% van de hoeveelheid zout die we binnenkrijgen zelf toe aan ons eten. Ongeveer 80% komt uit keukenzout dat fabrikanten toevoegen aan producten, zoals aan brood en kant-en-klaarmaaltijden. Fabrikanten doen dat bijvoorbeeld om smaak, houdbaarheid (vleesproducten, vis, zuurkool) of structuur (brood, kaas) te verbeteren. We krijgen in Nederland vooral zout binnen door het eten van brood, vleesproducten en kaas. Hoge gehaltes aan zout vind je in kant-en-klaarmaaltijden, pizza’s, soepen, sauzen en hartige snacks.

Opname door het lichaam

Ongeveer 98% van het natrium (zout) dat we via de voeding binnenkrijgen wordt door het lichaam opgenomen. Dit gebeurt zowel in de dunne darm als in de dikke darm. De nieren regelen de hoeveelheid natrium in het lichaam. Zo’n 95% van het zout uit de voeding plas je weer uit. Een klein deel verdwijnt via de huid (zweet) en de ontlasting.

Verschillende soorten zout:

  • Keuken- of tafelzout. Aan vrijwel al het keukenzout wordt in Nederland jodium toegevoegd.
  • Dit is zout dat wordt gebruikt voor het bakken van brood en broodvervangers. Aan dit zout mag in Nederland meer jodium worden toegevoegd dan aan keukenzout.
  • Zeezout, Himalayazout en Keltisch zout. Dit zout bestaat net als keukenzout voornamelijk uit natriumchloride, maar er is geen jodium aan toegevoegd. Als je zout gebruikt wordt geadviseerd zout met toegevoegd jodium te gebruiken.
  • Jozo bewust of Lo Salt. Dit zijn zoutmengsels waarin een deel van het natrium is vervangen door kalium en magnesium. Deze zoutmengels zijn niet geschikt voor mensen met slechte nieren en mensen die bepaalde plaspillen of onstekingsremmers gebruiken. Lees hiervoor de medicijnbijsluiter. Overleg bij twijfel met je huisarts.

Waar is zout goed voor?

Natrium is belangrijk voor het regelen van de vochtbalans in het lichaam, het regelen van de bloeddruk en voor een goede werking van spier- en zenuwcellen.

Zouttekort (natriumtekort)

Een zouttekort kan ontstaan als gevolg van uitdroging door ernstige diarree of braken. Een zouttekort doordat je te weinig zout binnenkrijgt via je eten komt zelden voor.

Klachten die kunnen optreden bij een tekort zijn lusteloosheid, misselijkheid en braken, hoofdpijn, verwardheid of sufheid, en epileptische aanvallen. Uitdroging door diarree of braken is te voorkomen door extra veel te drinken en daarbij zout te eten. De speciale zoutoplossing Oral Rehydration Salt (ORS) kan worden gebruikt om de hoeveelheid lichaamsvocht weer op peil brengen.

Te veel zout eten

Een te hoge zoutinname kan leiden tot de volgende ongewenste effecten op de gezondheid: een verhoogde bloeddruk, hart- en vaatziekten, nierziekten, maagkanker en botontkalking. Baby’s, kinderen en mensen met een verhoogde bloeddruk en nierproblemen moeten extra oppassen voor een te grote inname van zout.