Borderline is een psychische aandoening die wordt ingedeeld als een persoonlijkheidsstoornis. De oorsprong van de naam komt van de zogenaamde grens tussen neurotische en psychotische gedragsuitingen, maar dit oordeel is achterhaald. Hierdoor wordt het door sommigen tegenwoordig ook wel ‘emotieregulatiestoornis’ genoemd. Borderline komt relatief vaak voor. Tussen de één en twee procent van de mensen lijden op een punt in hun leven aan borderline.

Er is nog geen zekerheid over de oorzaak van borderline. Wel is bekend dat veel patiënten traumatische ervaringen vermelden in hun leven waar ze veel last van kunnen hebben. Ook komt borderline vaker voor bij vrouwen dan bij mannen; een zekere driekwart van alle gediagnosticeerde borderline-patiënten is vrouwelijk (Nevid, Rathus & Greene, 2010). Ook zijn er aanwijzingen dat de mate van afgeven van serotonine in de hersenen een belangrijke rol kan spelen in het vinden van de oorzaak van borderline.

Borderline

Wat zijn de kenmerken en gevolgen van borderline?

Het hoofdkenmerk van borderline is inconsistentie van gevoelens. De patiënt kan van het ene op het andere moment van gelukkig naar woedend gaan. Ondanks deze inconsistentie worden gevoelens van depressiviteit vaker vermeld dan andere. Ook komt het wel eens voor dat de patiënt nauwelijks of geen verbinding voelt met het lichaam.

De sterk wisselende gevoelens zijn vaak moeilijk om mee om te gaan voor de patiënten. Dit kan leiden tot impulsief gedrag. Dit impulsieve gedrag kan zich uiten in verschillende vormen als het gebruiken van drugs, het vertonen van crimineel gedrag of zelfverwonding. Zelfverwonding kan met de intentie zijn gedaan om zelfmoord te plegen, maar dit is niet altijd het geval. De patiënt kan dit ook doen om de aandacht van anderen op hun te vestigen, om emoties te onderdrukken of om de band met het lichaam weer te kunnen voelen. De impulsieve gedragingen kunnen geleidelijk minderen bij het ouder worden van de patiënt.

Ook is onzekerheid een veel voorkomend kenmerk van borderline-patiënten. Dit kan betrekking hebben op verschillende onderwerpen. Het merendeel van de onzekerheid gaat over het zelfbeeld en over de relaties met anderen. Sommige patiënten zijn zelfs onzeker over hun eigen seksuele geaardheid. De onzekerheid in relaties met anderen kan desastreuze gevolgen hebben voor de relatie. Patiënten met borderline categoriseren mensen vaak in als enkel goed of slecht. Dit kan van het ene op het andere moment overslaan, door de kleinste oorzaak. Hierdoor kan het zijn dat de patiënt veel korte relaties heeft gehad.
Bij de goede mensen is, door de onzekerheid, vaak een gevoel aanwezig om afgewezen of verlaten te worden door die persoon. Dit gevoel kan resulteren in aanhankelijk gedrag, wat de andere storend kan vinden en waardoor de relatie stuk kan lopen. De zelfverwonding voor aandacht van anderen is ook vaak een resultaat van deze onzekerheid. Door zich te verwonden denkt een patiënt dat de andere persoon uit sympathie bij hun zal blijven. Bij mensen die als slecht worden ingedeeld kan de patiënt ontwijkend gedrag vertonen, waardoor de relatie ook kapot kan gaan. Deze moeite om relaties te onderhouden kan voor problemen zorgen op de werkvloer. Hierdoor hebben sommige borderline-patiënten veel moeite om te kunnen functioneren in de maatschappij.

Bronnen: Nevid J.S., Rathus S.A., Greene B., Psychiatrie, een inleiding. 2010. Amsterdam: Pearson Education

Door: Robbert Uytendaal

Wil je meer weten over gezondheid? Bezoek dan onze gezondheidsacademie